Migraine is een veelvoorkomende vorm van hoofdpijn die vaak wordt gekenmerkt door intense, bonzende pijn aan één kant van het hoofd, misselijkheid, braken en gevoeligheid voor licht en geluid. De exacte oorzaak van migraine is niet bekend, maar het wordt vermoed dat het te maken heeft met een combinatie van genetische, hormonale en omgevingsfactoren. Behandeling kan bestaan uit pijnstillers, preventieve medicatie en/of echogeleide gepulseerde radiofrequente behandeling de occipitalis zenuw of wortel C2.
Migraine is een van de meest voorkomende hoofdpijn. Het heeft vaak de volgende kenmerken:
Matig tot ernstige pulserende pijn aan één zijde van het hoofd, die verergert bij fysieke inspanning
Aanvalsgewijze pijn. De aanvallen duren vaak tussen de 4 uur en 3 dagen [1]
Vaak zijn ook de volgend klachten aanwezig: braken, misselijkheid, lichtschuw, en/of geluidschuw
Als de migraine meer dan 15 dagen per maand aanwezig is, wordt het als chronisch aangeduid.
Migraine treedt bij vrouwen driemaal vaker op dan bij mannen.
Bij kinderen en jongvolwassenen onder de 18 jaar is de migraine vaak aan beide zijkanten van het voorhoofd. In zeer zeldzame situaties duurt de migraineaanval langer dan 3 dagen. Dit wordt ‘status migrainosus’ genoemd.
Migraine kan uit 3 of 4 fases bestaan:
Waarschuwingsfase
Een paar dagen voor de migraineaanval kunnen de volgende klachten optreden:
- Trek in bepaald voedsel
- Stemmingswisselingen
- Stijve nek
- Obstipatie
- Vaker plassen
- Vaak gapen
Aurafase
Een aura is een klachtencombinatie waarbij er een verandering optreedt in het zicht, gevoel en/of spraak. In 20% van de mensen met migraine komt een aura voor. De meest voorkomende aura is een visuele aura, die vaak bestaat uit geometrische patronen, lijkend op een muur, soms heldere zigzaglijnen, vormen in een sikkelvorm, heldere vlekken en/of flitsen. Ook kan een deel van het gezichtsveld uitvallen. Normaal duren deze aura’s 10 tot 30 minuten.
Hoofdpijnfase
Tijdens de hoofdpijnfase ontstaat de pijn meestal boven het oog, vooral rond de wenkbrauwen, die dan uitstraalt naar de zijkant van het hoofd.[2] Soms is er ook pijn in de nekregio. De pijn verergert bij blootstelling aan stank, fel licht, harde geluiden, stress, en maag- en darmproblemen zoals obstipatie.
Herstelfase
Na een migraineaanval kunnen de volgende klachten tot meer dan 1 dag optreden:
- Vermoeid, uitputting
- Concentratieproblemen
- Stijve nek
- Misselijkheid
- Lichtschuwheid
Klachten van migraine
Een complex aan klachten kan bij migraine optreden.[3]
Migraine zonder aura
- Minimaal 5 hoofdpijnen gedurende 4 tot 72 uur
- Intense pulserende eenzijdige pijn
- Pijn gaat samen met misselijkheid, braken, licht of geluidschuw
- Verergering van pijn door dagelijkse activiteiten
- Minimaal 1 van deze symptomen, die langzaam verergert en tussen de 5 en 60 minuten aanhoudt.
Migraine met aura
- De hoofdpijn start met de aura, of binnen 60 minuten na ontstaan van de aura
- De aura bestaat tevens uit tijdelijke spraakproblemen, eenzijdige verstoring van het gevoel (tintelingen en/of doofheid) in de arm en/of lippen, tong gezicht, visuele klachten
- Minimaal 5 hoofdpijnen, waarvan minimaal 2 met aura
Draaiduizeligheid migraine
Draaiduizeligheid migraine, ook wel ‘vestibulaire migraine’ genoemd komt relatief vaak voor.[4] Tot 2.7% van de bevolking heeft deze aandoening. Van vestibulaire migraine wordt gesproken als er sprake is van:
- Minimaal 5 aanvallen van draaiduizeligheid van 5 minuten tot 72 uur
- Migraine in het verleden hebben gehad
- Minimaal 50% van de migraineaanvallen gepaard gaat met draaiduizeligheid.
Verschillende vormen van draaiduizeligheid kunnen optreden:
- Spontane draaiduizeligheid, waarbij het gevoel aanwezig is dat je van binnen draait, of dat de buitenwereld om je heen draait
- Draaiduizeligheid bij het draaien van het hoofd, die gepaard kan gaan met of zonder misselijkheid
- Draaiduizeligheid opgewekt door een bewegend voorwerp
Ook komt het voor dat patiënten alleen een aura ervaren met draaiduizeligheid zonder hoofdpijn. Ongeveer 75% is vrouw. Menstruatie, stress, bepaald voedsel kan deze vorm van migraine uitlokken.
Impact van migraine
Ongeveer een kwart van de migrainepatiënten heeft naast migraine ook angst en depressie.[1] Ook kan post-traumatische stresssyndroom (PTSS) bij migraine optreden. Verder komt bij migraine vaker hartaandoeningen voor.[6]
Risicofactoren en triggers
De volgende risicofactoren en triggers komen bij migraine vaak voor:
- Stress of daaropvolgende ontspanning
- Vasten of het overslaan van een maaltijd
- Slaapveranderingen (te veel of te weinig)
- Hormoonveranderingen, waaronder menstruatie en orale anticonceptie
- Weersveranderingen
- Lichaamsbeweging (waaronder seksuele activiteit)
- Sterke geuren, vooral parfum of sigarettenrook
- Intens licht, vooral fel of blauw licht
- Harde geluiden
- Bepaald voedsel zoals chocolade, kaas, citrusvruchten, avocados, bananen rozijnen, pruimen, rode wijn of andere soorten alcohol, voedselconserveringsmiddelen zoals nitraten, nitrieten, glutamaat, ijs, of ander koud voedsel
- Medicatie zoals orale anticonceptie (‘de pil’), nifedipine, nitroglycerine, reserpine, cimetidine
Oorzaken
De recentste theorie over hoe migraine ontstaat, veronderstelt dat er te weinig energie (of te veel oxidatieve stress) in het brein aanwezig is, wat aanzet tot een lichte steriele ontstekingsreactie, die de pijnzenuwen van de hersenvliezen en de bloedvaten stimuleren.[7]
Migraine kan worden overgeërfd.
Zeldzame vormen van migraine
Naast de migraine zonder of met aura, zijn er nog zeer zeldzame varianten van migraine die vaak worden gediagnosticeerd door het uitsluiten van andere aandoeningen.[2]
Migraine sans migraine
Uit het Frans vertaald, migraine zonder migraine. Bij deze vorm van migraine is er geen hoofdpijn aanwezig, maar alleen aura. De aanval duurt tussen de 20 en 30 minuten.
Hemiplegische migraine
Deze vorm van migraine met aura raakt aan een kant een bepaald gebied van het lichaam verzakt of verlamd.[9] Vaak begint de spierverzwakking of verlamming bij de hand en breidt zich uit naar de arm en gezicht. Naast deze klacht in de aurafase zijn ook de volgende klachten typisch:
- Visuele veranderingen, zoals zwarte stippen, of het zien van de helft van het beeld
- Sensibele veranderingen, zoals tintelingen, doofheid
- Koorts en lusteloosheid.
Deze fase ontstaat geleidelijk tussen de 20 en 30 minuten en kan een paar uur tot zeer zelden 1 maand aanhouden. Hoofdpijn treedt vaak op tijdens de aurafase. Hemiplegische migraine treedt in 5 op de 100.000 mensen op en komt vaak in families voor.[10] Per jaar heeft een patiënt met hemiplegische migraine gemiddeld 3 aanvallen er jaar. Zeer zeldzaam is dit zelfs tot 250 aanvallen per jaar. Wanneer tijdens een aanval lichamelijk onderzoek wordt uitgevoerd, zijn de reflexen verhoogd, de Babinski reflex (Afwijkende voetzoolreflex, waarbij de grote teen bij het strijken onder de voetzool naar boven beweegt in plaats van naar onder) kan positief zijn.
Belangrijk is om de juiste diagnose te stellen aangezien deze aandoening met een beroerte, TIA, hersenvliesontsteking verward kunnen worden. De uitvalsverschijnselen kunnen behoorlijk beangstigend zijn.
Oogmigraine
Oogmigraine, ook wel ‘retina migraine’ genoemd, is zeer zeldzaam. (9) Oogmigraine verschilt van een migraine met aura in het feit dat slechts aan één oog afwijkingen in het gezichtsveld aanwezig zijn, zoals zwarte vlekken, stippen, in het zicht, of complete blindheid aan één oog. (10) De aanval duurt vaak 5 tot 60 minuten. Tijdens of na het uitvallen van het gezichtsveld in één oog treedt er hoofdpijn op.
Belangrijk is om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:
- Amaurosis fugax: verschijnsel dat mensen plotseling en kortdurend met één oog niet meer kunnen zien. Het wordt meestal veroorzaakt door een onderbreking van de bloedtoevoer naar het netvlies, een van de meest gevoelige weefsels van het lichaam voor zuurstofgebrek. Het kan een uiting zijn van TIA’s of van arteriitis temporalis, maar kan ook van neurologische aard zijn zoals bij multipele sclerose
- Arteritis temporalis: ontsteking van de slagaders die naar het hoofd lopen, en met name de slagader aan de slaap. Deze slagader wordt met een medische term ‘arteria temporalis’ genoemd.
- Glaucoom: verhoogde oogboldruk
- Papiloedeem: vochtophoping in de papil, ook wel de kop van de oogzenuw genoemd. Een gezwollen papil ontstaat door een tekort aan zuurstof van de zenuwvezels in het netvlies, wat tot een ophoping van vocht leidt in de papil.
Buikmigraine
Buikmigraine komt met name voor bij kinderen. Deze pijn komt net als migraine in aanvallen voor en is in het midden van de buik, gepaard gaande met misselijkheid en braken. De duur van de migraine is 2 uur tot 3 dagen. Ongeveer 3% van de kinderen maakt buikmigraine door.[11]
Welke andere aandoeningen lijken op migraine?
- Spanningshoofdpijn kan lijken op migraine, zonder een aura
- Clusterhoofdpijn
- Hemicrania acuta
- Paroxysmal hemicrania continua
- SUNCT syndroom (short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks with conjunctival injection and tearing)
- LASH syndroom (long-lasting autonomic symptoms with hemicrania)
- Occipitalis neuralgie
- Cervicogene hoofdpijn
- Trigeminusneuralgie
- Postherpetische neuralgie
- Sinusitis (voorhoofdsholteontsteking)
- TIA (transient ischemic attack)/ CVA (cerebrovasculair incident)
- Subarachnoïdale bloeding (hersenbloeding)
- Hersenvliesontsteking
- Arteritis temporalis
- Neuritis optica (ontsteking van de oogzenuw)
- Glaucoom
- Medicatie afhankelijke hoofdpijn en medicatie onttrekkings-hoofdpijn
[1] Henningsen P, Hausteiner-Wiehle C, Häuser W | Migraine in the context of chronic primary pain, chronic overlapping pain disorders, and functional somatic disorders: A narrative review | Headache | 2022 Nov;62(10):1272-1280. | 11 Nov 2022
[2] Gupta J, Gaurkar SS | Migraine: An Underestimated Neurological Condition Affecting Billions | Cureus | 2022 Aug 24;14(8):e28347. | 8 Aug 2022
[3] Huynh P, Calabrese P | Pathophysiological Abnormalities in Migraine Ameliorated by Ketosis: A Proof-of-Concept Review | Journal of integrative neuroscience | 2022 Oct 11;21(6):167. | 10 Oct 2022
[4] Lempert T, Olesen J, Furman J, Waterston J, Seemungal B, Carey J, Bisdorff A, Versino M, Evers S, Kheradmand A, Newman-Toker D | Vestibular migraine: Diagnostic criteria1 | Journal of vestibular research : equilibrium & orientation | 2022;32(1):1-6. | 6 Jun 2023
[5] Henningsen P, Hausteiner-Wiehle C, Häuser W | Migraine in the context of chronic primary pain, chronic overlapping pain disorders, and functional somatic disorders: A narrative review | Headache | 2022 Nov;62(10):1272-1280. | 11 Nov 2022
[6] Saeed A, Rana KF, Warriach ZI, Tariq MA, Malik BH | Association of Migraine and Ischemic Heart Disease: A Review | Cureus | 2019 Sep 21;11(9):e5719. | 9 Sep 2019
[7] Gross EC, Lisicki M, Fischer D, Sándor PS, Schoenen J | The metabolic face of migraine - from pathophysiology to treatment | Nature reviews. Neurology | 2019 Nov;15(11):627-643. | 11 Nov 2019
[8] Gupta J, Gaurkar SS | Migraine: An Underestimated Neurological Condition Affecting Billions | Cureus | 2022 Aug 24;14(8):e28347. | 8 Aug 2022
[9] Kumar A, Samanta D, Emmady PD, Arora R | Hemiplegic Migraine | | | 1 Jan 2023
[10] Lykke Thomsen L, Kirchmann Eriksen M, Faerch Romer S, Andersen I, Ostergaard E, Keiding N, Olesen J, Russell MB | An epidemiological survey of hemiplegic migraine | Cephalalgia : an international journal of headache | 2002 Jun;22(5):361-75. | 6 Jun 2002
[11] Angus-Leppan H, Saatci D, Sutcliffe A, Guiloff RJ | Abdominal migraine | BMJ (Clinical research ed.) | 2018 Feb 19;360:k179. | 2 Feb 2018